Icarus en de blozende vleermuizen

In een historische roman stapt de auteur in een bekende wereld en hij moet zich daarbij houden aan de historische feiten. Mythologische verhalen zijn verzonnen en geven wat meer ruimte, maar ook hier kan de schrijver nauwelijks afwijken van de overlevering. Dat is aan de ene kant gemakkelijk: de auteur heeft meteen al een verhaallijn. Maar anderzijds ondermijnt het de spanningsopbouw.

Het debuut van Marcel Roijaards, Rebel met vleugels, gaat over de Griekse held Icarus. Het is een verhaal vol waagstukken van Icarus, die zelfs de goden op de Olympus en de wrede heerser Minos op Kreta de les durfde te lezen. Maar een verrassend slot ontbreekt: we weten immers bij aanvang al dat Icarus met zijn zelf geknutselde vleugels in zee stort.

De spanning in Rebel met vleugels zit dus niet in de afloop, maar eerder in het rebelse gedrag van Icarus en de gevolgen daarvan. Roijaards knabbelt daarbij wel op verrassend wijze aan de overlevering. De bekende gebeurtenissen uit de mythe worden door hem uitgesponnen, maar ook veranderd. Ariadne is bijvoorbeeld niet verliefd op Theseus, maar op Icarus. En de wijze waarop Theseus in het labyrint de Minotaurus weet te doden is eerder beschamend dan heldhaftig. Maar de kern van de Griekse mythe verandert er niet door: Icarus blijft de durfal, die in zijn hoogmoed te veel waagt en verliest.
Koning Minos heeft het verboden over Icarus te praten, maar zijn vrienden wagen het in het (lege!) openluchttheater toch, ‘omdat niemand het ooit mag vergeten’. Ze zingen de lof van hun onvergetelijke vriend. Bij veel gebeurtenissen waren ze zelf aanwezig. Wat ze niet meemaakten hoorden ze van Icarus en soms laten ze gewoon de verbeelding spreken. We missen dus de reflectie van Icarus zelf. Maar dat kan niet anders, want het is een lofzang over Icarus en geen ik-verhaal van hem. In de epiloog reageert hij trouwens nog wel even vanuit het hiernamaals.

Roijaards maakte eerder de tekst van de toneelvoorstelling Icarus. Die voorstelling vindt nu een echo in de jeugdroman. Het verhaal wordt in vijf bedrijven verteld, zoals het hoort in een Grieks drama en de vriendengroep vormt als het ware het koor. Vorm en inhoud zijn een! Rebel met vleugels is al met al een mooi debuut van een auteur met een groot verteltalent. Roijaards schrijft met het enthousiasme en de jubel van Icarus zelf. Bij de liefdesbetuigingen van Icarus en Ariadne voelen de kakkerlakken bijvoorbeeld “vlinders in hun buik en de vleermuizen krijgen er een kleur van”.

Deze column over Icarus en de blozende vleermuizen van Marcel Rooijaards verscheen in januari 2013 in het Dagblad van het Noorden