De geniale uitvinding van een muizenverdrijver

Ooit ontwikkelde mijn opa een muizenval met zoveel poortjes en zacht sluitende luikjes, dat kleine ritselaars zonder verplettering gevangen konden worden. Ik benut het wat wormstekige bouwsel nog altijd om de zoogdiertjes vriendelijk te vangen, zodat ik ze bij een verre buur weer kan laten lopen. Het is een pracht uitvinding, maar het is niets vergeleken bij wat de tienjarige Carl in Watson, het nieuwe boek van Martha Heesen, allemaal bedenkt.

Carl is een geniale uitvinder: hij ontwerpt zomaar een automatische bladzijde-omslaander voor lezende moeders, een wakkermaker met automatische deken-wegtrekker en natte-washand-kletser. En als de opa van zijn vriendinnetje Veerke last heeft van muizen weet Carl de kleine knabbelaars via een ingenieus buizenstelsel snel de deur uit te zetten. Het werkt zo goed dat ook Watson, de troetelmuis van Veerke, per ongeluk buiten in de kou belandt en daar het loodje legt. Dat levert Carl een genadeloze afwijzing van Veerke op. Ze wil niet meer praten en hij moet wekenlang met ‘heroveringstrategieën’ proberen haar genegenheid terug te verdienen.

Alle emoties die treurnis of vreugde brengen in het leven van volwassenen, vinden we terug in goede kinderboeken. Dat is een van de redenen waarom steeds meer volwassenen die boeken ook lezen. Het kost in Watson bijvoorbeeld geen moeite om in het gesteggel tussen Carl en Veerke een klassiek man-vrouw-conflict te herkennen. De een is beledigd en straft met afwijzing, waarna de ander een hulpeloos goedmakingoffensief inzet. Maar in eerste instantie is Watson natuurlijk een boek voor kinderen.

Martha Heesen is wel eens gekenschetst als een auteur van boeken die alsmaar bekroond worden, maar waar kinderen niet mee uit de voeten kunnen. Met haar laatste boeken (ook: Maandag heeft vleugels en Wolf) toont ze aan dat hoge kwaliteit en leesbaarheid kunnen samengaan. Watson is een intelligent en geestig boek, waarin de gevoelens van kinderen genuanceerd worden beschreven en het is ook nog eens spannend en vlot leesbaar. En wat een schitterende combinatie vormen auteur en illustrator hier. De taalvirtuositeit van Heesen en het tekentalent van Hofman sluiten wonderwel op elkaar aan. En het blijft niet bij één omslagtekening. Het boek staat boordevol fraaie priegeltekeningen, waarmee Hofman Carls uitvindingen invult en aanvult. Vernuftige muisverwijderingapparatuur, huisvestingsfantasieën, instrumenten om knagers ten grave te dragen: het is allemaal een lust voor het oog. In mijn eregalerij van ‘muisboeken’ stond tot nu toe Pieperds van Tjibbe Veldkamp vooraan. De gemene Baldini bouwt daarin een val die muizen tot doperwtgrootte samenperst. Maar dat boek krijgt nu toch ernstige concurrentie van Watson.

Deze tekst over Watson van Martha Heesen verscheen in november 2007 in het Dagblad van het Noorden